Het is veel Europeanen misschien
ontgaan, maar in de laatste 10 jaar is Turkije steeds meer opgeschoven naar een
dictatuur. We hebben het dan niet over het soort militaire dictatuur dat volgde
op de coup van 1980, deze keer gaat het om een islamitische dictatuur met de AK
partij van Erdogan als de drijvende kracht. Hierbij moet wel worden vermeld dat
Turkije nooit een democratie is geweest, en dat er ook nauwelijks sprake is van
een rechtsstaat. Waar vroeger de Kemalistische fascisten via het leger en de
veiligheidsdiensten de dienst uitmaakten, zijn het nu de groene fascisten van
de AKP die het land tot het hunnen hebben gemaakt. Erdogan houdt het land en
het Turkse volk in een ijzeren greep, deels gebaseerd op economische
lokmiddelen en deels op de religieuze doctrine van de AKP. Hij duldt geen
tegenstand, heeft de pers gelijkgeschakeld en heeft voor zichzelf een paleis
laten bouwen dat menig potentaat in de Golf Staten de vingers doet aflikken.
Kortom; Erdogan is Turkije, en Turkije is Erdogan. Net zoals Hitler ooit
Duitsland was, en Duitsland Hitler.
Hoe ver de macht van de AKP precies
reikt moest blijken uit de verkiezingen voor het Turkse parlement van zondag 7
juni. Dat Erdogan niet zou worden weggestemd was van te voren duidelijk, maar
de vraag was wel of hij zijn greep nog verder zou versterken, of dat er toch
nog enigszins op de rem getrapt zou worden. Dit laatste bleek het geval. Voor
het eerst sinds 2002 kreeg de AKP geen absolute meerderheid en moet dus op zoek
naar een coalitiepartner. De partij werd wel de grootste met 259 zetels, maar
dat was veel minder dan Erdogan op had gerekend. Hij wilde een tweederde
meerderheid van 330 zetels zodat hij de presidentiële macht fors kon uitbreiden
en zo de dictatuur kon vestigen waar hij al jaren aan werkt. Blijkbaar begint
het Turkse vol zat te worden van deze dictator in de dop en heeft men besloten
de economische voordelen waar Erdogan steeds voor heeft gezorgd niet meer
voldoende zijn.
Het is niet moeilijk om vast te stellen
dat de verkiezingen voor Erdogan en de AKP een bittere pil zijn geworden. Zo
bitter dat hij de dag na het tellen van de stemmen weigerde om in het openbaar
te verschijnen. Deze terugtrekking is natuurlijk maar tijdelijk, maar het geeft
wel aan dat de almachtige partijleider heeft ontdekt dat hij niet vuurvast is,
en dat ook hij verliezen kan. Wat de uitslag voor hem nog moeilijker te
verdragen maakt, is dat hij de doorkruising van zijn plannen vooral aan de
Koerden te danken heeft. De pro-Koerdische partij HDP deed immers iets wat nog
geen enkele voorganger was gelukt. De HDP kwam over de 10% kiesdrempel heen en
zal met 80 zetels in het parlement vertegenwoordigd zijn. Het gaat hierbij om
13.1% van de stemmen en in totaal stemden meer dan 6 miljoen mensen op de
partij. Kortom; het was een historische uitslag en dus werd tot laat in de
nacht in Diyarbakir en andere steden feest gevierd. Het HDP project kan
zondermeer als geslaagd worden beschouwd. Hiermee is Erdogan in feite in zijn
eigen val getrapt.
In de laatste jaren heeft hij de
Koerden op verschillende manieren vrede in het vooruitzicht gesteld. Hij liet
zelfs met de PKK onderhandelen. Maar net op het laatste moment zorgde hij er
steeds voor dat het vredesproces vastliep. Ook het huidige proces ligt na
genoeg stil. Wat Erdogan met zijn voorstellen wilde bereiken was niet de
oplossing van de Koerdische kwestie,in feite wilde hij tijdelijk vrede kopen om
zijn verkiezingsoverwinningen mogelijk te maken. Dat is hem tot nu toe ook
gelukt. Deze keer echter was het voor iedereen zichtbaar wie verantwoordelijk
was voor het vastlopen van het proces en dat was voor de meeste stemmers toch
een brug te ver. Daar kwam nog bij dat de HDP voor het eerst ook in West
Turkije kon scoren en niet alleen in de Koerdische gebieden. Erdogan is dus
gewoon in zijn eigen zwaard gevallen, en dat zal hem geen goed doen.
Integendeel, veel mensen hebben nu het idee dat zijn ladder naar de absolute
macht eindelijk aan het wankelen is gebracht. Gevallen is hij nog niet, maar
dat kan wel de volgende stap zijn.
We moeten intussen wel vaststellen dat
de overwinning van de HDP niet zonder offers is geweest. Nog afgelopen vrijdag
gingen er bommen af tijdens een HDP manifestatie in Diyarbakir en kwamen er 4
mensen om het leven. Tientallen anderen raakten gewond. In de laatste weken
zijn er meerdere bomaanslagen geweest op HDP kantoren en medewerkers werden
bedreigd, opgepakt of op andere manieren uitgeschakeld. In de Koerdische
gebieden is men er van overtuigd dat de AKP achter de aanslagen en de
bedreigingen zat. Het resultaat is dat de AKP in de Koerdische gebieden is
ingestort. Ooit stemden een aanzienlijk aantal Koerden op Erdogan, maar het is
duidelijk dat hij nu zijn hand heeft overspeeld. De groene fascist heeft teveel
beloofd, te veel gelogen en te veel mensen laten uitschakelen. Daarvoor heeft
hij nu de rekening gepresenteerd gekregen.
Dat brengt ons vanzelf tot de vraag
hoe de toekomst er nu uit zal zien. Laten we beginnen met wat er gaat gebeuren
met de AKP regering. Zoals gezegd is de partij nog steeds de grootste en heeft
de AKP leiding dus het recht om als eerste te proberen om een regering te
vormen. Hiervoor is een coalitie partner nodig. De HDP gaat dit niet doen en de
andere grote partijen, de sociaal democratische CHP en de fascistische MHP
voelen eigenlijk ook niet voor een coalitie met de AKP. Wie met de AKP in zee
gaat zal nooit meer dan een bijwagen zijn, een kapstok waar Erdogan zijn hoed
op zal hangen. Die rol wil in feite niemand spelen, te meer omdat de
autocratische stijl van de AKP maar al te bekend is. De mogelijk
coalitiepartners zouden dus hun eigen graf graven.
Er is gelijktijdig een kans dat de AKP
helemaal niet zo hard naar een coalitiepartner zal zoeken. Als de partij niet
binnen 45 dagen een regering kan vormen is de kans groot dat er nieuwe
verkiezingen komen. Dan zijn voor Erdogan alle kansen weer open. Hij kan dan
met man en macht proberen om de HDP weer onder de 10% barrière te krijgen, wat
hem genoeg zetels zou opleveren om zijn smerige plannen toch nog uit te voeren.
We moeten niet vergeten dat Erdogan een gewetensloze extremist is. Onder zijn
leiding heeft de Turkse staat de IS in het Midden Oosten gesteund en bewapend.
Daar komt nog bij dat Erdogan meerdere malen zijn steun aan Hamas in de
Gazastrook heeft betoond. Dit soort vrienden tonen zonder meer aan wie Erdogan
en wat de AKP is. We moeten hopen dat de Turkse stemmers dat ook volgende keer
zwaar laten meewegen als ze hun stem uitbrengen. Met Erdogan aan het roer staat
Turkije op de rand van de dictatuur. Zonder hem en de AKP heeft Turkije een
kans.
Makkelijk zal het allemaal niet worden
want de AKP heeft intussen zijn mensen op alle sleutelposities in de
maatschappij. Dat is een proces dat alleen met strijd kan worden omgedraaid.
Een maatschappij kan snel in handen vallen van schurken. Maar die zelfde
schurken wegjagen is meestal een stuk lastiger. Toch hebben de kiezers deze weg
gekozen en dat is een goed teken voor de toekomst. De troon van Erdogan
wankelt, en dat had kort geleden nog niemand voor mogelijk gehouden.
Blijft de vraag wat dit alles betekend
voor de Koerdische kwestie. Het begint langzaam tot veel mensen door te dringen
dat Turkije pas een toekomst zal hebben als de Koerdische kwestie daadwerkelijk
en rechtvaardig wordt opgelost. In de Koerdische gebieden was er al een soort
onofficiële autonomie in gebieden waar Koerdische politici de dienst uitmaken.
Dit proces kan en moet verder worden uitgebouwd. De HDP zal hier een leidende
rol in spelen. Voor het eerst zal dit proces ook een gekozen stem in het
parlement hebben. De volgende regering, van welke kleur dan ook, kan hier niet
om heen. Er is nu een goede kans om het vredesproces weer vlot te trekken en de
PKK zal deze kans, als hij komt, zeker met beide handen aangrijpen. Tot nu toe
heeft de PKK onderhandeld vanuit een positie van kracht. Dat zal in de toekomst
ook de enige manier zijn om met het proces om te gaan.
In de praktijk betekend dit dat nu
niet alles op de parlementaire vertegenwoordiging moet worden gezet. Het is
prima dat de Koerden en andere meer links gerichte delen van de maatschappij nu
een stem in het parlement en de landelijke politiek hebben. Maar de Turkse
staat blijft een tegenstander die niet onderschat moet worden. Het was juist om
de overwinning van de HDP als een soort bevrijding te vieren, maar de echte
bevrijding moet nog komen. Daarom ook is het van groot belang dat de PKK niet
ontwapend tot het moment dat er een echte overeenkomst is waarmee de toekomst
van de Koerden is verzekerd, ook in de grondwet. Alleen het feit dat er een
gewapende macht is maakt dat er überhaupt onderhandeld wordt. Zonder die macht
zouden de duistere krachten in de maatschappij vrij spel hebben, en dat zou
dodelijk zijn.
Tot slot moeten we stil staan bij alle
mensen, jong en oud, Guerrillastrijders en burgers, die in de lange strijd voor
de vrijheid hun leven hebben gegeven. Ook moeten we stil staan bij de vele
kameraden die nog steeds in de gevangenissen zitten, waar martelingen en
mishandelingen een realiteit blijven. We moeten nooit vergeten dat het hun
offers zijn geweest die het nu mogelijk hebben gemaakt dat de HDP het parlement
kan binnentrekken. Zonder het bloed van de vele martelaren was dit een
onbereikbare droom gebleven.
Als de historie van dit conflict
ergens in de toekomst zal worden geschreven, en als dat op een eerlijke manier
gebeurd, zal men moeten toegeven dat de PKK Turkije voor altijd heeft
veranderd. Zonder de beweging was er nu geen Koerdisch volk en ook geen
Koerdische toekomst meer geweest. Zonder de PKK had het Koerdische volk en de
andere mensen die zich inzetten voor een rechtvaardig land nu geen politieke
vertegenwoordig gehad. Het zijn niet alleen de stemmen van 6 miljoen burgers
die dit mogelijk hebben gemaakt, maar het zijn ook de wapens van de PKK, de
leiding van de PKK en de miljoenen militanten die zich bijna 40 jaar hebben
ingezet voor dat ene doel; het bereiken van een leven in een vrij en
rechtvaardig land.
De brandende fakkel, die in al die
jaren is meegedragen zal nu branden in het parlement van de tegenstander. Dat
is een enorme stap naar voren. Maar er zijn meer stappen nodig op die intussen
vertrouwde weg. Stappen richting de vrijheid, maar met een sterk besef van wat
er in het verleden is gebeurd en hoe hoog de prijs nog steeds is. Alleen met
dat besef kan deze weg tot een goed einde leiden. Vrijheid en gerechtigheid
kennen hun prijs, maar het is nog steeds een prijs die het waard is om betaald
te worden.