donderdag 11 juni 2015

TURKIJE OP DE RAND VAN DE DICTATUUR



Het is veel Europeanen misschien ontgaan, maar in de laatste 10 jaar is Turkije steeds meer opgeschoven naar een dictatuur. We hebben het dan niet over het soort militaire dictatuur dat volgde op de coup van 1980, deze keer gaat het om een islamitische dictatuur met de AK partij van Erdogan als de drijvende kracht. Hierbij moet wel worden vermeld dat Turkije nooit een democratie is geweest, en dat er ook nauwelijks sprake is van een rechtsstaat. Waar vroeger de Kemalistische fascisten via het leger en de veiligheidsdiensten de dienst uitmaakten, zijn het nu de groene fascisten van de AKP die het land tot het hunnen hebben gemaakt. Erdogan houdt het land en het Turkse volk in een ijzeren greep, deels gebaseerd op economische lokmiddelen en deels op de religieuze doctrine van de AKP. Hij duldt geen tegenstand, heeft de pers gelijkgeschakeld en heeft voor zichzelf een paleis laten bouwen dat menig potentaat in de Golf Staten de vingers doet aflikken. Kortom; Erdogan is Turkije, en Turkije is Erdogan. Net zoals Hitler ooit Duitsland was, en Duitsland Hitler.

Hoe ver de macht van de AKP precies reikt moest blijken uit de verkiezingen voor het Turkse parlement van zondag 7 juni. Dat Erdogan niet zou worden weggestemd was van te voren duidelijk, maar de vraag was wel of hij zijn greep nog verder zou versterken, of dat er toch nog enigszins op de rem getrapt zou worden. Dit laatste bleek het geval. Voor het eerst sinds 2002 kreeg de AKP geen absolute meerderheid en moet dus op zoek naar een coalitiepartner. De partij werd wel de grootste met 259 zetels, maar dat was veel minder dan Erdogan op had gerekend. Hij wilde een tweederde meerderheid van 330 zetels zodat hij de presidentiële macht fors kon uitbreiden en zo de dictatuur kon vestigen waar hij al jaren aan werkt. Blijkbaar begint het Turkse vol zat te worden van deze dictator in de dop en heeft men besloten de economische voordelen waar Erdogan steeds voor heeft gezorgd niet meer voldoende zijn.

Het is niet moeilijk om vast te stellen dat de verkiezingen voor Erdogan en de AKP een bittere pil zijn geworden. Zo bitter dat hij de dag na het tellen van de stemmen weigerde om in het openbaar te verschijnen. Deze terugtrekking is natuurlijk maar tijdelijk, maar het geeft wel aan dat de almachtige partijleider heeft ontdekt dat hij niet vuurvast is, en dat ook hij verliezen kan. Wat de uitslag voor hem nog moeilijker te verdragen maakt, is dat hij de doorkruising van zijn plannen vooral aan de Koerden te danken heeft. De pro-Koerdische partij HDP deed immers iets wat nog geen enkele voorganger was gelukt. De HDP kwam over de 10% kiesdrempel heen en zal met 80 zetels in het parlement vertegenwoordigd zijn. Het gaat hierbij om 13.1% van de stemmen en in totaal stemden meer dan 6 miljoen mensen op de partij. Kortom; het was een historische uitslag en dus werd tot laat in de nacht in Diyarbakir en andere steden feest gevierd. Het HDP project kan zondermeer als geslaagd worden beschouwd. Hiermee is Erdogan in feite in zijn eigen val getrapt.

In de laatste jaren heeft hij de Koerden op verschillende manieren vrede in het vooruitzicht gesteld. Hij liet zelfs met de PKK onderhandelen. Maar net op het laatste moment zorgde hij er steeds voor dat het vredesproces vastliep. Ook het huidige proces ligt na genoeg stil. Wat Erdogan met zijn voorstellen wilde bereiken was niet de oplossing van de Koerdische kwestie,in feite wilde hij tijdelijk vrede kopen om zijn verkiezingsoverwinningen mogelijk te maken. Dat is hem tot nu toe ook gelukt. Deze keer echter was het voor iedereen zichtbaar wie verantwoordelijk was voor het vastlopen van het proces en dat was voor de meeste stemmers toch een brug te ver. Daar kwam nog bij dat de HDP voor het eerst ook in West Turkije kon scoren en niet alleen in de Koerdische gebieden. Erdogan is dus gewoon in zijn eigen zwaard gevallen, en dat zal hem geen goed doen. Integendeel, veel mensen hebben nu het idee dat zijn ladder naar de absolute macht eindelijk aan het wankelen is gebracht. Gevallen is hij nog niet, maar dat kan wel de volgende stap zijn.

We moeten intussen wel vaststellen dat de overwinning van de HDP niet zonder offers is geweest. Nog afgelopen vrijdag gingen er bommen af tijdens een HDP manifestatie in Diyarbakir en kwamen er 4 mensen om het leven. Tientallen anderen raakten gewond. In de laatste weken zijn er meerdere bomaanslagen geweest op HDP kantoren en medewerkers werden bedreigd, opgepakt of op andere manieren uitgeschakeld. In de Koerdische gebieden is men er van overtuigd dat de AKP achter de aanslagen en de bedreigingen zat. Het resultaat is dat de AKP in de Koerdische gebieden is ingestort. Ooit stemden een aanzienlijk aantal Koerden op Erdogan, maar het is duidelijk dat hij nu zijn hand heeft overspeeld. De groene fascist heeft teveel beloofd, te veel gelogen en te veel mensen laten uitschakelen. Daarvoor heeft hij nu de rekening gepresenteerd gekregen.

Dat brengt ons vanzelf tot de vraag hoe de toekomst er nu uit zal zien. Laten we beginnen met wat er gaat gebeuren met de AKP regering. Zoals gezegd is de partij nog steeds de grootste en heeft de AKP leiding dus het recht om als eerste te proberen om een regering te vormen. Hiervoor is een coalitie partner nodig. De HDP gaat dit niet doen en de andere grote partijen, de sociaal democratische CHP en de fascistische MHP voelen eigenlijk ook niet voor een coalitie met de AKP. Wie met de AKP in zee gaat zal nooit meer dan een bijwagen zijn, een kapstok waar Erdogan zijn hoed op zal hangen. Die rol wil in feite niemand spelen, te meer omdat de autocratische stijl van de AKP maar al te bekend is. De mogelijk coalitiepartners zouden dus hun eigen graf graven.

Er is gelijktijdig een kans dat de AKP helemaal niet zo hard naar een coalitiepartner zal zoeken. Als de partij niet binnen 45 dagen een regering kan vormen is de kans groot dat er nieuwe verkiezingen komen. Dan zijn voor Erdogan alle kansen weer open. Hij kan dan met man en macht proberen om de HDP weer onder de 10% barrière te krijgen, wat hem genoeg zetels zou opleveren om zijn smerige plannen toch nog uit te voeren. We moeten niet vergeten dat Erdogan een gewetensloze extremist is. Onder zijn leiding heeft de Turkse staat de IS in het Midden Oosten gesteund en bewapend. Daar komt nog bij dat Erdogan meerdere malen zijn steun aan Hamas in de Gazastrook heeft betoond. Dit soort vrienden tonen zonder meer aan wie Erdogan en wat de AKP is. We moeten hopen dat de Turkse stemmers dat ook volgende keer zwaar laten meewegen als ze hun stem uitbrengen. Met Erdogan aan het roer staat Turkije op de rand van de dictatuur. Zonder hem en de AKP heeft Turkije een kans.

Makkelijk zal het allemaal niet worden want de AKP heeft intussen zijn mensen op alle sleutelposities in de maatschappij. Dat is een proces dat alleen met strijd kan worden omgedraaid. Een maatschappij kan snel in handen vallen van schurken. Maar die zelfde schurken wegjagen is meestal een stuk lastiger. Toch hebben de kiezers deze weg gekozen en dat is een goed teken voor de toekomst. De troon van Erdogan wankelt, en dat had kort geleden nog niemand voor mogelijk gehouden.

Blijft de vraag wat dit alles betekend voor de Koerdische kwestie. Het begint langzaam tot veel mensen door te dringen dat Turkije pas een toekomst zal hebben als de Koerdische kwestie daadwerkelijk en rechtvaardig wordt opgelost. In de Koerdische gebieden was er al een soort onofficiële autonomie in gebieden waar Koerdische politici de dienst uitmaken. Dit proces kan en moet verder worden uitgebouwd. De HDP zal hier een leidende rol in spelen. Voor het eerst zal dit proces ook een gekozen stem in het parlement hebben. De volgende regering, van welke kleur dan ook, kan hier niet om heen. Er is nu een goede kans om het vredesproces weer vlot te trekken en de PKK zal deze kans, als hij komt, zeker met beide handen aangrijpen. Tot nu toe heeft de PKK onderhandeld vanuit een positie van kracht. Dat zal in de toekomst ook de enige manier zijn om met het proces om te gaan.

In de praktijk betekend dit dat nu niet alles op de parlementaire vertegenwoordiging moet worden gezet. Het is prima dat de Koerden en andere meer links gerichte delen van de maatschappij nu een stem in het parlement en de landelijke politiek hebben. Maar de Turkse staat blijft een tegenstander die niet onderschat moet worden. Het was juist om de overwinning van de HDP als een soort bevrijding te vieren, maar de echte bevrijding moet nog komen. Daarom ook is het van groot belang dat de PKK niet ontwapend tot het moment dat er een echte overeenkomst is waarmee de toekomst van de Koerden is verzekerd, ook in de grondwet. Alleen het feit dat er een gewapende macht is maakt dat er überhaupt onderhandeld wordt. Zonder die macht zouden de duistere krachten in de maatschappij vrij spel hebben, en dat zou dodelijk zijn.

Tot slot moeten we stil staan bij alle mensen, jong en oud, Guerrillastrijders en burgers, die in de lange strijd voor de vrijheid hun leven hebben gegeven. Ook moeten we stil staan bij de vele kameraden die nog steeds in de gevangenissen zitten, waar martelingen en mishandelingen een realiteit blijven. We moeten nooit vergeten dat het hun offers zijn geweest die het nu mogelijk hebben gemaakt dat de HDP het parlement kan binnentrekken. Zonder het bloed van de vele martelaren was dit een onbereikbare droom gebleven.

Als de historie van dit conflict ergens in de toekomst zal worden geschreven, en als dat op een eerlijke manier gebeurd, zal men moeten toegeven dat de PKK Turkije voor altijd heeft veranderd. Zonder de beweging was er nu geen Koerdisch volk en ook geen Koerdische toekomst meer geweest. Zonder de PKK had het Koerdische volk en de andere mensen die zich inzetten voor een rechtvaardig land nu geen politieke vertegenwoordig gehad. Het zijn niet alleen de stemmen van 6 miljoen burgers die dit mogelijk hebben gemaakt, maar het zijn ook de wapens van de PKK, de leiding van de PKK en de miljoenen militanten die zich bijna 40 jaar hebben ingezet voor dat ene doel; het bereiken van een leven in een vrij en rechtvaardig land.

De brandende fakkel, die in al die jaren is meegedragen zal nu branden in het parlement van de tegenstander. Dat is een enorme stap naar voren. Maar er zijn meer stappen nodig op die intussen vertrouwde weg. Stappen richting de vrijheid, maar met een sterk besef van wat er in het verleden is gebeurd en hoe hoog de prijs nog steeds is. Alleen met dat besef kan deze weg tot een goed einde leiden. Vrijheid en gerechtigheid kennen hun prijs, maar het is nog steeds een prijs die het waard is om betaald te worden.